Klauzula rebus sic stantibus – jak może pomóc przedsiębiorcom

 Klauzula rebus sic stantibus

 Z tego artykułu dowiesz się: 

  • Jak obecna sytuacja w Polsce związana z epidemią wirusa COVID-19 może wpływać na sytuację przedsiębiorców?
  • Czy umowy zawarte przed wystąpieniem epidemii w Polsce mogą zostać rozwiązane?
  • Kiedy można skorzystać z klauzuli rebus sic stantibus?
  • Czy osoba fizyczna może powołać się na klauzulę rebus sic stantibus?

 

Jak obecna sytuacja w Polsce związana z epidemią wirusa COVID-19 może wpływać na sytuację przedsiębiorców?

Pierwszy przypadek osoby zarażonej koronawirusem w Polsce został ogłoszony 4 marca 2020 roku. Wkrótce po tej informacji otaczająca nas rzeczywistość zmieniła się w sposób diametralny.

Obecna sytuacja jest ciężka dla wielu z nas. W sposób szczególny obecna sytuacja w Polsce związana z epidemią wirusa COVID-19 może wpływać na sytuację przedsiębiorców. Firmy, które do tej pory funkcjonowały, nie są w stanie świadczyć usług, chociażby salony kosmetyczne, czy fryzjerskie. Stan epidemii, zagrożenie zarażenia się wirusem COVID-19 blokuje sporą część dotychczasowej aktywności przedsiębiorców, co przekłada się na brak uzyskiwanego dochodu. Jednocześnie przedsiębiorcy nadal związani są umowami, których wykonanie w obecnej sytuacji może być znacznie utrudnione lub wręcz niemożliwe. Z kolei ich kontrahenci oczekują wywiązania się z zwartych umów. Niejednokrotnie kontrakty te obwarowane są karami umownymi, co dodatkowo potęguje już i tak złą sytuację przedsiębiorców.


Czy umowy zawarte przed wystąpieniem epidemii w Polsce mogą zostać rozwiązane?

W polskim prawie fundamentalną zasadą jest reguła pacta sunt servanda, co oznacza, że umowy, które zostały zawarte muszą zostać wykonane. Od tej zasady istnieje jednak wyjątek, gdyż czasami zdarza się, iż summum ius, summa iniuria. Ta łacińska sentencja wskazuje, iż czasami ścisłe trzymanie się litery prawa, prowadzi do niesprawiedliwych wyroków. W związku z zasadą pacta sunt servanda jest klauzula rebus sic stantibus, która może mieć zastosowanie jedynie w wyjątkowych sytuacjach, stąd należy ją stosować ostrożnie.

Klauzula rebus sic stantibus znana jest polskiemu systemowi prawa od czasów średniowiecza. Kodeks zobowiązań z dnia 27 października 1933 roku w art. 269 przewidywał, iż gdyby z powodu nadzwyczajnych wypadków, jako to: wojny, zarazy, zupełnego nieurodzaju i innych klęsk żywiołowych, świadczenie było połączone z nadmiernymi trudnościami lub groziło jednej ze stron rażącą, stratą czego strony nie mogły przewidzieć przy zawarciu umowy, sąd może jeżeli uzna to za konieczne według zasad dobrej wiary, po rozważeniu interesów obu stron, oznaczyć sposób wykonania, wysokość świadczenia lub nawet rozwiązać umowę.

Klauzula rebus sic stantibus występuje także w obecnie obowiązującym Kodeksie Cywilnym, czego wyrazem jest art. 357 (1) § 1, stanowiący, iż jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.

Biorąc pod uwagę, że klauzula rebus sic stantibus historycznie została ustanowiona na wypadek zaistnienia nadzwyczajnych sytuacji, a Kodeks zobowiązań z 1933 roku wprost wymieniał zarazę jako jedną z przyczyn jej zastosowania, stwierdzić należy, iż obecna sytuacja niektórych przedsiębiorców pozwoli na skorzystanie z tej instytucji. 

 Klauzula rebus sic stantibus


Kiedy można skorzystać z klauzuli rebus sic stantibus?

Jak zostało wspomniane powyżej, klauzula rebus sic stantibus ma zastosowanie jedynie w sytuacji nadzwyczajnej zmiany stosunków. Jest ona zatem stosowana przez sądy wyjątkowo. Niemożność wykonywania swojej pracy przez przedsiębiorców z uwagi na panującą epidemię wirusa COVID-19 może być taką sytuacją. Oczywiście wykazać należy także inne przesłanki, tj. czy wykonanie umowy zwartej z kontrahentem związane byłoby z nadmiernymi trudnościami lub rażącą stratą dla przedsiębiorcy.

Ingerencja sądu w stosunek zobowiązaniowy jest jednak wyjątkowa. Ma zastosowanie wtedy, gdy strony nie były w stanie przewidzieć nadzwyczajnej zmiany stosunków.

Klauzula rebus sic stantibus ma charakter wyjątkowy, a zatem nie może być interpretowana w sposób rozszerzający. Może się jednak okazać, iż z uwagi na obecną sytuację będzie jedynym możliwym rozwiązaniem prawnym, pozwalającym na ochronę interesów przedsiębiorcy.

Sąd w ramach klauzuli rebus sic stantibus może oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Są to rozległe prerogatywy przyznane sądom.


Czy osoba fizyczna może powołać się na klauzulę rebus sic stantibus?


Przepis art. 357 (1) § 1 k.c. nie wyłącza możliwości jego zastosowania względem osób fizycznych. A zatem, osoba fizyczna może powołać się na klauzulę rebus sic stantibus. Sytuacja taka może mieć miejsce wówczas, gdy przed wystąpieniem epidemii wirusa COVID-19 została zawarta umowa sprzedaży nieruchomości. Jej wykonanie w obecnej sytuacji może być związane z nadmiernymi lub grozić jednej ze stron rażącą stratą.

Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie. Klauzula rebus sic stantibus może stanowić jednak alternatywę dla tych przedsiębiorców, którzy rozważają ogłoszenie upadłości.


Co należy zrobić, żeby odstąpić od umowy deweloperskiej?

 

Odstąpienie od umowy deweloperskiej- krok po kroku:

  1.  Analiza i wybór podstaw odstąpienia od umowy deweloperskiej spośród opcji:
    1. Przyczyny umowne
    2. Przyczyny ustawowe
    3. Powołanie się na klauzule rebus sic stantibus
  2. Złożenie pisemnego oświadczenie woli do dewelopera wraz ze zgodą na wykreślenie roszczenia o przeniesienie własności nieruchomości

W przypadku braku zgody dewelopera na akceptacje odstąpienia zalecane dalsze kroki: 

  1. Negocjacje bądź mediacje z deweloperem.
  2. Wejście na drogę sądową.

Deweloperzy odmawiają zgody na odstąpienie od umowy deweloperskiej.  

Masz jednak prawo dochodzić swoich praw przed sądem i dążyć do rozwiązania umowy. Nie pozwól, żeby kredyt hipoteczny i zakup mieszkania doprowadził Cię do upadłości finansowej. 

Skontaktuj się z nami, otrzymasz pomoc eksperta.
Zadzwoń pod numer 519 386 956 i uzyskaj pomoc adwokata.


Powiązane wpisy: